شیر مادر برترین مدافع بچه ها در برابر کم خونی - شهر سرگرمی

نویسنده: فاطمه زارع

کم خونی فقر آهن، شایع ترین بیماری خونی در دوره شیرخوارگی و نوزادی است. بی اشتهایی تحرک بیش از حد، ناسازگاری، سرگیجه، افت فشار و بعلاوه رنگ و روی پریده از جمله نشانه هایی است که می تواند به علت کم خونی در بچه ها ایجاد گردد. خوشبختانه این مشکل قابل درمان است و به درمان به خوبی پاسخ می دهد ولی اگر در دوران کودکی کنترل نگردد. می تواند در بزرگسالی با فرد همراه گردد و مسائل زیادی را برای سلامت او به بار آورد. دکتر محمد علی رئیسی ، متخصص بچه ها از جمله پزشکانی است که در این زمینه تحقیقات زیادی نموده است. وی معتقد است که برای جلوگیری از بروز کم خونی حاد در بچه ها، مادران باید از همان ماه های اول بارداری به ویژه سه ماه نخست، تحت نظر قرار بگیرند. وی بعلاوه در این گفت و گو به عوامل پیشگیری نماینده از عارضه کم خونی اشاره نموده است که مشروح آن را در ادامه می خوانید.

به گفته دکتر رئیسی، کم خونی عوامل متعددی دارد اما وقتی از کم خونی به شکل حاد صحبت می کنیم معمولاً عوامل ارثی دارد که در این حالت به آن تالاسمی مینور می گویند. این کم خونی به صورت مادرزادی به ارث می رسد و بچه ها مبتلا به آن، معمولاً رنگ مهتابی دارند. این نوع کم خونی که به وسیله انجام آزمایش های خون قابل شناسایی و تشخیص است، معمولاً درمان ندارد اما می توان به راحتی با داروهایی مثل اسید فولیک از تشدید آن جلوگیری کرد. این پزشک و متخصص توصیه می نماید: اگر دختر یا پسر هر کدام دچار این بیماری باشد نباید با کسی که دچار همین بیماری است ازدواج کند چون در این صورت نوزاد آنها به تالاسمی ماژور دچار خواهد شد.

سن شیوع کم خونی

بنابر گفته متخصصان، ذخایر آهن بدن نوزاد که از مادر خود دریافت نموده است، تنها برای چهار تا شش ماه اول تولد در نوزادان سالم و در نوزادان نارس تا دو ماهگی کافی است و بعد از این سنین در صورت دریافت نکردن آهن کافی، علایم کم خونی ظاهر می گردد. در کل می توان گفت سن شیوع کم خونی فقر آهن در بچه ها 9 تا 24 ماهگی است.

شیر مادر مهم ترین حافظ کودک در برابر کم خونی

دکتر رئیسی به تأثیر معجزه آسای شیر مادر در جلوگیری از ابتلا به کم خونی اشاره می نماید و می گوید: شیر مادر برترین نگه دارنده بچه ها از ابتلا به کم خونی است چرا که آهن فراوانی دارد. البته قطره آهن هم می تواند به جذب بهتر محتویات شیر مادر یاری کند و مصرف آن باید از حوالی 4 تا 5 ماهگی آغاز گردد. و تا انتها دو سالگی ادامه پیدا کند. علاوه بر این قطره ویتامین AD هم مفید است که مصرف آن از 15 روزگی آغاز می گردد و تا انتها شش ماهگی ادامه می یابد. پس از این دوره هم تا دو سالگی مصرف مولتی ویتامین برای کودک تجویز می گردد. در مجموع همه اینها می تواند کودک را در بزرگسالی از فقر آهن و کم خونی نجات دهد.

متخصصان معتقدند که بیشترین اندازه آهن در شیر انتقالی مادر وجود دارد که حدود 97 صدم میلی گرم در لیتر است، اما به طور مداوم طی دوران شیردهی کاهش می یابد. به نظر نمی رسد که اندازه آهن شیر مادر به طور قابل ملاحظه ای تحت تأثیر شرایط آهن مادر، کمبود آهن یا درمان او با آهن قرار گیرد. بعلاوه دو تا 10 درصد شیر مادر در کازئین، 65 تا 81 درصد آن در پروتئین و 19 تا 26 درصد آن در چربی است.

نحوه استفاده از مکمل های غذایی برای بچه ها نارس

نوزادان نارس و نحوه استفاده مکمل های غذایی برای آنها از دیگر موضوعاتی است که دکتر رئیسی به آن اشاره می نماید. به گفته وی، نوزادانی که نارس به جهان می آیند، وقتی وزنشان به دو برابر زمان تولدشان رسید باید از قطره آهن استفاده نمایند و مانند سایر نوزادان باید تا دو سالگی مصرف این قطره را ادامه دهند. دو سال اول زندگی زیر بنای سلامتی افراد ساخته می گردد و به همین علت این پزشک بچه ها به همه پدر و مادران توصیه می نماید که معاینات ماهیانه بچه هاشان را جدی بگیرند. بعلاوه در طول دو سال اول زندگی به طور مرتب باید آزمایش خون از بچه ها گرفته گردد تا اندازه اسید فولیک آنها کنترل گردد. نطفه بیماری کم خونی همچون بسیاری از بیماری ها در دوران جنینی شکل می گیرد و مختص بعد از تولد نیست. با توجه به این موضوع، دکتر رئیسی تاکید می نماید: دوران جنینی برای پیشگیری از این مشکل دوران بسیار مهمی به تعداد می رود. مادر باید در دوران بارداری تحت نظر متخصص بچه ها باشد تا از بروز بیش فعالی و رفتارهای ناسازگار که همه زمینه کم خونی دارند، پیشگیری گردد. متخصص بچه ها می تواند در سه ماهه اول بارداری با توصیه های تغذیه ای و تجویز مکمل های مختلف از بروز کم خونی در جنین جلوگیری کند.

نتایج مطالعات متعدد نشان می دهند، کم خونی و فقر آهن ممکن است در یک تا دو سالگی به اختلال تکامل منجر گردد که حتی با درمان طولانی مدت آهن هم جبران نمی گردد. بچه ها مبتلا به کم خونی فقر آهن رفتارهایی از خود نشان می دهند که می تواند به انزواگرایی منجر گردد. در این حالت کودک محتاط تر می گردد، دچار تردید است، زود خسته می گردد و شادابی و لبخند او کمتر است.

غذاهایی که کودک را از کم خونی نجات می دهد

از جمله منابع تأمین آهن در سال اول زندگی شامل غذاهای یاریی و برای بچه ها محروم از شیر مادر، شیر مصنوعی است. آنالیز های اولیه نشان می دهد که اضافه کردن غذاهای یاریی، جذب آهن را از شیر مادر کم می نماید ولی غذاهای تقویت شده با آهن اثر مثبتی در اندازه آهن شیرخوار دارد؛ به شرطی که آهن آن به خوبی جذب گردد.

دکتر رئیسی درباره غذاهایی که کودک را از ابتلا به کم خونی نجات می دهد هم می گوید: در غذای کودک بعد از دو سالگی باید گوشت قرمز، زرده تخم مرغ، جگر، عدس و اسفناج گنجانده گردد تا اندازه آهن مورد احتیاج بدن او تأمین گردد.

چند توصیه کلی برای مقابله با کم خونی

در مجموع مصرف پروتئین حیوانی مانند گوشت گاو، ماهی و پرندگان به علت جذب آهن بیشتر از این منابع به تمام افراد به ویژه افراد در معرض خطر و مبتلا به فقر آهن توصیه می گردد. به علت آن که جذب آهن مواد پروتئینی گیاهی مثل سبزی ها و میوه ها کمتر از پروتئین حیوانی است، توصیه می گردد آنها را همزمان با منابع ویتامین C برای افزایش جذب آهن مصرف کرد.

گنجاندن مواد غذایی مانند هویج، سیب زمینی، چغندر، کدو تنبل، گوجه فرنگی، کلم پیچ و شلغم در رژیم غذایی برای افزایش جذب آهن لازم است. مصرف چای همراه یا بلافاصله بعد از غذا جذب آهن را کاهش می دهد. بنابراین مصرف منابع غنی از آهن یک ساعت بعد از مصرف قهوه و شیر و لبنیات به ویژه در افرادی که به طور مرتب از منابع پروتئین حیوانی استفاده نمی نمایند توصیه می گردد.

منبع مقاله :

نشریه بهداشت زنان، تعداده 48

منبع: راسخون