یادداشت، ملاقات ظریف و ملابرادر؛ گام صحیح ایران در راستا صلح افغانستان - شهر سرگرمی

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، سهیل شاهین سخنگوی دفتر سیاسی طالبان شب گذشته در توئیتی اعلام نمود که ملابرادر معاون سیاسی گروه طالبان با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در تهران ملاقات نموده است.

اعضای دفتر سیاسی طالبان پیش از این چندین مرتبه به ایران سفر نموده و با بعضی مقامات سیاسی و امنیتی کشورمان ملاقات نموده بودند اما این نخستین بار بود که وزیر امور خارجه کشورمان با اعضا دفتر و معاون سیاسی گروه طالبان ملاقات می کرد، ملاقاتی که پیغام های زیادی در دل خود دارد و از جنبه ها و زوایای مختلفی می توان آن را به بحث و آنالیز نشست.

نگارنده سعی دارد در این فرصت به آنالیز نقش جمهوری اسلامی ایران در فرایند صلح افغانستان بپردازد.

جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از مهم ترین همسایگان افغانستان که دارای مرزی نزدیک به 1000 کیلومتری با این کشور بوده و با افغانستان در یک حوزه تمدنی واقع شده است، بی شک از تحولات افغانستان تاثیرات زیادی می پذیرد چنانچه در طول دهه های گذشته همیشه اوضاع و تحولات افغانستان شرایط ویژه ای را برای جمهوری اسلامی ایران رقم زده است.

حوادث پس از 11 سپتامبر و حضور آمریکا و دیگر کشورهای عضو ناتو در افغانستان، تحولات این کشور تاثیرگذاری بیشتری بر روی کشورهای همسایه و قدرت های منطقه ای از جمله چین، روسیه و هند از خود نشان داد.

حضور خارجی ها و استقرار دولت تقریبا فرومانده و وابسته به غرب در افغانستان پساطالبان باعث شد تا تصمیم سازان و تصمیم گیران پشت پرده عرصه سیاست خارجی افغانستان، بیشتر به دنبال تامین منافع خود و ضربه به منافع رقبا باشند.

کشورهای همسایه افغانستان و قدرت های منطقه ای نیز این حق را برای خود قائل بودند که با رصد دقیق تحولات این کشور تمام کوشش خود را برای تامین منافع خویش به کار بسته تا نقش بازیگر فعال در حوزه افغانستان را بازی نمایند.

روسیه، چین، پاکستان، هند، ترکیه و حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس تقریبا از سال 2004 شروع به بازیگری و نقش آفرینی فعال در حوزه افغانستان کردند.

با قدرت دریافت مجدد طالبان در سال های 2008 به بعد و بعدتر با تبدیل شدن این گروه به تاثیرگذارترین بازیگر صحنه سیاسی و نظامی افغانستان، ایجاد ارتباط با طالبان و نشست و برخاست علنی و پنهانی با این گروه در دستور کار سیاست خارجی کشورهای همسایه و قدرت های منطقه ای نهاده شد.

افتتاح دفتر سیاسی طالبان در قطر، سفرهای متعدد اعضای دفتر سیاسی طالبان به کشورهای مختلف از جمله امارات، پاکستان، چین و روسیه، عقد قراردادهای مالی میان بعضی کشورها با طالبان از جمله روابط آشکار و ده ها رابطه غیرآشکار و پنهان با این گروه، همه حاکی از آن است که تمام این کشورها این حق را برای خود قائل هستند تا با ارتباط با طالبان منافع حداکثری خود را تامین نمایند.

از سوی دیگر آمریکا که همیشه از گفت وگو و مذاکره مستقیم با طالبان پرهیز می کرد در نهایت در اواسط سال 2018 با کنار زدن همه ارزش های لیبرال خود پای میز مذاکره مستقیم با اعضای دفتر سیاسی این گروه نشست و بعدها به طور ملموس اعلام نمود که تنها منافع خودش برایش اهمیت دارد و اگر این منافع به وسیله مذاکره با طالبان به دست آید از ایجاد ارتباط و مذاکره با طالبان بیمی نداشته و آن را به یکی از راهبردهای سیاست خارجی خود در منطقه غرب آسیا بدل خواهد نمود.

بر همین اساس بعضی تحلیل گران مسائل سیاست خارجی رفتار ایران در ایجاد ارتباط با طالبان و مذاکره با رهبران این گروه را در چهارچوب تامین منافع ایران ارزیابی نموده و به این ارتباط نگاهی تاکتیکی داشته و دارند که اشتباهی عجیب است.

بعضی از این تحلیل گران مساله داعش و استفاده ایران از ابزار طالبان برای مقابله با این گروه تروریستی، بعضی موضوع مواد مخدر و بعضی موضوع مبارزه طالبان با آمریکا را دلایلی تاکتیکی برای ارتباط ایران و طالبان می دانند. اگر نگاه این تحلیل گران را بپذیریم باید گفت در این صورت اصلا نیازی به ارتباط علنی با گروه طالبان و دعوت از آن ها برای سفر چندباره به ایران و در نهایت نشست و گفت وگو با راهبر سیاست خارجی ایران وجود نداشت و راه های زیادی برای تامین تاکتیکی منافع اینچنینی جمهوری اسلامی ایران وجود داشت.

در اینجا با آنالیز رفتار همه بازیگران خارجی حوزه افغانستان باید به جرات گفت این تنها جمهوری اسلامی ایران است که در برخورد سیاست خارجی خود با افغانستان مانند همه کشورهای دیگر، تنها دیدگاه منفعت محور نداشته و در تصمیمات و اقدامات خود قطعا منافع اصیل ملت ها را در نظر می گیرد.

مواضع مقامات ارشد جمهوری اسلامی در خصوص فرایند صلح در افغانستان را می توان در سه محور اساسی جمع بندی کرد:

1- مخالفت با ادامه حضور نیروهای نظامی خارجی در افغانستان و تاکید بر خاتمه حضور آن ها

2- حمایت از شروع مذاکرات به رهبری خود افغان ها

3- سپردن حق مشخص سرنوشت به مردم افغانستان در فضای بدون دخالت خارجی

آنالیز این سه محور نشان از هوشمندی جمهوری اسلامی ایران در مشخص راهبرد خود برای آینده افغانستان است. به واقع راهبرد جمهوری اسلامی ایران برای آینده افغانستان حاکی از آن است که تهران منافع خویش را در گرو تامین منافع ملت افغانستان می بیند و در صورتی منافع تهران تامین می گردد که نخست ملت افغانستان به مناقع حداکثری خود رسیده باشند. در واقع جمهوری اسلامی ایران این پیغام را روشن بیان می نماید که منافع دو ملت ایران و افغانستان در هم تنیده است.

حال ایجاد ارتباط با طالبان و گفت وگوی مکرر با این گروه از سوی جمهوری اسلامی ایران را بر همین مبنا می گردد آنالیز کرد.

جمهوری اسلامی ایران این موضوع را پذیرفته است که طالبان بخشی جدایی ناپدیر از آینده سیاسی افغانستان هستند و باید در آینده این کشور نقش داشته باشند.

ارتباط ایران با این گروه می تواند فرایند مذاکرات صلح به رهبری افغان ها را تسهیل نموده و راه را برای سپردن آینده افغانستان به مردم این کشور هموار کند.

ملاقات وزیر امور خارجه کشورمان با ملابرادر معاون سیاسی گروه طالبان نیز معنایش ایستادگی جمهوری اسلامی ایران بر راهبردهای سه گانه خود در قبال آینده افغانستان و حمایت جدی و همه جانبه از فرایند صلح بدون دخالت خارجی هاست.

بی شک ایران گامی صحیح در جهت صلح افغانستان برداشته که مورد تحسین و حمایت ملت افغانستان قرار خواهد گرفت.

نویسنده: سیدحسام رضوی، کارشناس مسائل افغانستان

.