اندیشکده روسی، جهان دوباره دوقطبی می شود؟ - شهر سرگرمی

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، اندیشکدهِ باشگاه مباحثه والدای (روسیه) مقاله ای را به قلم پائول ساندرز، کارشناس سیاست خارجی آمریکا منتشر کرده است. رقابت ایالات متحده آمریکا و چین، همچنین ساختار نظام بین المللِ برآمده از این رقابت، محور اصلی این مقاله است.

جدیدترین خبرها و تحلیل های ایران و جهان را در کانال تلگرامی خبرنگاران بخوانید. (کلیک کنید)

جدیدترین خبرها و تحلیل های ایران و جهان را در کانال اینستاگرامی خبرنگاران بخوانید. (کلیک کنید)

وی در مقدمه متن می نویسد: در زمان حاضر یکی از مسائل اصلی این است؛ آیا جهان در نتیجه رقابت ایالات متحده آمریکا و چین، همانند دوران جنگ سرد مجدداً دوقطبی خواهد شد؟ به عبارت دیگر آیا در این شرایط، رقابت بین واشنگتن و پکن یک سیستم بین المللی تمام عیار را تشکیل می دهد که در آن سایر کشورها مجبورند یک طرف را انتخاب کنند؟ امروز به نظر می رسد که احتمال وقوع چنین شرایطی نسبت به گذشته کمتر باشد و این دلایل مختلفی دارد.

جهان هسته ای دوقطبی بود

ساندرز ادامه می دهد: ابتدا باید گفت که در طول جنگ سرد ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی درگیر یک رقابت شدید در حوزه تسلیحات هسته ای بودند، بنابراین دو کشور مجبور شدند زرادخانه های بزرگ هسته ای را ایجاد کنند. هنگامی که ذخایر ترکیبی آنها طی سال 1986 به اوج خود رسید، ایالات متحده و شوروی بیش از 98% کلاهک های هسته ای در جهان را در اختیار داشتند. جهان هسته ای به وضوح دوقطبی بود.

وی تبیین می کند: این موضوع بسیار مهم بود، زیرا مسابقه تسلیحات هسته ای، فضایی را ایجاد کرد که در آن ترکیب زرادخانه های بزرگ با تفکر سیستمی درباره امکان استفاده از تسلیحات هسته ای در تبدیل بازدارندگی هسته ای به یک عامل ثبات، کمک کرد، هرچند این مسئله به خودی خود خطرناک است. رقابت تسلیحات هسته ای و بازدارندگی تسلیحاتی گسترده به نوبۀ خود سایر کشورها را ترغیب می کند برای تضمین امنیت خود به انتخاب یکی از طرفین بپردازند.

کارشناس آمریکایی معتقد است: اگرچه ایالات متحده آمریکا و فدراسیون روسیه به عنوان جانشین اتحاد جماهیر شوروی سابق، همچنان حداقل 90% کلاهک های هسته ای جهان را در اختیار دارند، اما دیگر نمی توان به طور واضح اظهار داشت که تسلیحات هسته ای در این شرایط چنین ساختاری (دوقطبی همانند جنگ سرد با توجه به رقابت تسلیحات هسته ای) را برای سیستم بین المللی فراهم کند. از یک سو، تضمین برای تخریب متقابل در جهان امروز ممکن است مانند چهل یا پنجاه سال پیش چندان جذاب نباشد. از سوی دیگر پیامدهای استفاده از حتی یک کلاهک هسته ای در برخورد با یک شهر بزرگ ممکن است بسیار وحشتناک تر از گذشته باشد. این موضوعات ظرفیت بازدارندگی دولت هایی با زرادخانه های هسته ای کوچک تر مانند چین را افزایش می دهد.

وی نتیجه گیری می کند: بنابراین چین حتی بدون در اختیار داشتن نیروهای هسته ای قابل مقایسه با ایالات متحده آمریکا، می تواند به صورت برابر با این ابرقدرت (آمریکا) عمل کند و نیروهای کوچکتر چین مانند یک عامل بازدارندگیِ کافی برای رقابت با آمریکا به صورت آزادانه فعالیت می کنند، در عین حال، این پویایی سطح خاصی از چندقطبی را فراهم می کند که به سایر کشورها با زرادخانه های هسته ای کوچک اجازه می دهد از حملات هسته ای و حتی متعارف جلوگیری کنند، امنیت خود را تضمین کنند و همزمان نیز سطح اندکی از استقلال نسبت به دو قدرت پیشرو را برای آنها فراهم می کند. در طول جنگ سرد فرانسه به این موقعیت دست پیدا کرد و امروزه کره شاقتصادی نیز به همین ترتیب از پکن مستقل است که برای بسکمک ناخوشایند به نظر می رسد.

اقتصاد جهانی علیه دوقطبی!

ساندرز می نویسد: اقتصاد جهانی نیز علیه دوقطبی کار می کند. مهم تر از همه این است که اقتصاد یکپارچه اتحادیه اروپا از نظر ارزش اسمی و قدرت خرید با اقتصاد ایالات متحده آمریکا و چین رقابت می کند. با توجه به اینکه ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا رقبای اقتصادی یکدیگر هستند و به نظر می رسد که این شرایط حتی با وجود برخی توافق ها برای دفاع از اصول مشترک سیاسی و اقتصادی، همچنان ادامه پیدا کند، در واقع سه قطبِ اقتصاد جهانی وجود دارد نه دو قطب، افزون بر آن اقتصاد اتحادیه اروپا و آمریکا نیز به طور قابل توجهی با اقتصاد چین ادغام شده است.

وی اضافه می کند: رقابت جهانی در حوزه فناوری نیز تا حد زیادی این رقابت اقتصادی را دنبال می کند، اما واشنگتن به طور فزاینده ای تشویق می شود ادغام اقتصادی با چین را تضعیف کند و از سوی دیگر شرکای خود را متقاعد کند تا به طور جدی مسئله استفاده از فناوری چین در زیرساخت های مهم را بررسی کنند. این یک سیاست بلندمدت در بخش دفاعی است که در زمان حاضر خود را در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات نشان می دهد. به نظر می رسد شبکه های الکتریکی و انرژی نیز از آن پیروی خواهند کرد. تعادل بین جهانی دوقطبی و چندقطبی در عرصه فناوری به تلاش های آمریکا، چین و سایر کشورها در ارتقای نوآوری های خود و دستیابی به انحصار در همکاری بین المللیِ فناوری، بستگی دارد.

در این مقاله آمده است: برای دو رقیب ژئوپولیتیک سیستم دوقطبی جذاب تر از سیستم چندقطبی است، زیرا به نظر می رسد که در سیستم دوقطبی کنترل بیشتری وجود دارد و تهدیدات غیرقابل پیش بینی محدود می شوند، بنابراین هر بازیگر دارای منافع موازی در مبارزه برای نفوذ در سایر کشورها و اجبار در انتخاب یک طرف دارد. همزمان برخی کشورها از شرکت در رقابتی که ممکن است حاکمیت آنها نقض شود و هزینه های بیشتری بر آنها (بیش از منافع) تحمیل کند، خودداری خواهند کرد. در طول جنگ سرد شرایط اخیر موجب شکل گیری جنبش غیرمتعهدها شد که اتفاقاً اکنون نیز وجود دارد.

ساندرز در پایان تأکید می کند: با توجه به این موضوعات، بعید است که رقابت بین آمریکا و چین به یک سیستم چندقطبی کامل منجر شود، حتی با وجود اختلافات فراوانی که با جنگ سرد بین شوروی و آمریکا دارد، در واقع نظم بین الملل به احتمال زیاد ویژگی های دو قطبی و چندقطبی را با هم ترکیب می کند.

+