چرا در خواب ، رویای پرواز کردن می بینیم؟ - شهر سرگرمی

جزئیات بی پروا از باغی از لذت های دنیوی اثر هیرونیموس بوش (Hieronymus Bosch)

یک نظرسنجی کوتاه و البته غیرعلمی در وب سایت فیس بوک (Facebook) نشان می دهد که مردم این سرگرمی شبانه را مانند یک سرگرمی واقعی با علاقه مندی ها و برنامه ریزی های مختلف انجام می دهند. در این نظرسنجی، عقاید گوناگونی از قبیل موارد زیر دراین باره عنوان شد:

من به نوعی تصور سبکی در قفسه سینه و پرواز با حالت بی وزنی در جهاتی که خودم انتخاب می کنم، دارم.

من تقریباً نزدیک زمین پرواز می کنم ... به نوعی شبیه به این که سوار یک تخته اسکیت هستم، اما بدون اینکه تخته اسکیتی زیر پای من باشد.

درست مثل یک سوپرمن، یک موجود مافوق انسان یا یک شبح بود. من مجبور نبودم درباره آن بیش از راه رفتن فکر کنم.

دو مرتبه من در رؤیا بودم که می توانستم بالا و بالاتر بپرم تا اینکه اتمسفر رو ترک کردم و توانستم با هدف گیری دقیق تر پرش هایم به مقاصد دورتری سفر کنم.

دیگران در حرکاتی مثل شنا کردن، پرواز کردن یا سرخوردن گیر نموده اند. وجود افرادی که در رؤیای پرواز کردن هستند، تازه نیست. در طول تاریخ افرادی زیادی بودند که خواب پرواز کردن را دیده و حتی آن را یادداشت نموده اند. در سال 1921 میلادی (1299 شمسی)، مری آرنولد-فاستر (Mary Arnold-Foster) پوشیدن یک لباس پرواز را توصیف کرد. او دراین باره می گوید: یک لباس با چین های نزدیک به هم و مرتب که 3 یا 4 سانتی متر پایین تر از پاهای من قرار می گرفت، به منظور پنهان کردن این واقعیت که او مانند سایر افراد راه نمی رود، او این رؤیا را با هیچ کس به اشتراک نگذاشت.

آیا این امر نوعی تظاهر است؟ ممکن است قابل توجیه باشد. اگر شما در رویای شبانه، خودتان را در حال پرواز کردن در آسمان پیدا کردید، آن وقت سزاوار نگاه های مات و مبهوت و انگشت نما شدن به وسیله دیگران هستید. پرواز کردن در رؤیا لزوماً یک اتفاق تصادفی از شلیک نورون ها (Neuron-Firing) و یک خواب فی البداهه نیست، بعضی از اوقات مربوط است به اینکه شما چطور فکر می کنید و در طول روز به چه چیزی می اندیشید.

چشم انداز ای با افتادن به نام ایکاروس پسر دالوس -افسانه یونانی (Icarus) نقاشی شده به وسیله پیتر بروگل ارشد (Pieter Brueghel the Elder)

اولین چیزی که دانشمندان رؤیاشناسی به شما خواهند گفت این است که مطالعه و تحقیق درباره رؤیا کار بسیار سختی است. دکتر تداس استامبریز (Dr. Tadas Stumbrys) - محقق رویاشناسی از دانشگاه هیدلبرگ (Heidelberg) - شرح می دهد که بردن مردم به عالم رؤیا آن هم زمانی که آن ها را در دستگاه ام آر آی (MRI) قرار می دهید، سخت است اما این امر بعضی از مردم را از کوشش برای تماشا رؤیا باز نمی دارد. دکتر روانشناس رینر اسچون هامر (Schönhammer) تفاسیر علمی مربوط به پرواز در رؤیا را گردآوری نموده است که به اوایل قرن نوزدهم برمی گردد.

بیشتر آن موارد، حدس های اولیه فیزیولوژیکی بوده اند. روانشناس آلمانی به نام کارل شرنر (Karl Scherner) در سال 1860 میلادی فکر می کرد که بالا و پایین رفتن قفسه سینه رویای پرواز را در انسان ایجاد می نماید در حالی که همتای او جی.ای. پورکنژ (J.E. Purkinje) بر این باور بود که آرامش ذاتی در خواب باعث می گردد که افراد احساسی شبیه شناور بودن داشته باشند. پل فدرن (Paul Federn) که بیشتر فرویدی بود، این احساس را به ترشحات شبانه نسبت می داد. او - نویسنده کتابی به نام دیئدره بارت (DiedreBarret) - که در آن شرح می دهد انسان این احساس را به عنوان غلبه بر جاذبه زمین می دیده است، اما این تئوری تا به امروز تأیید نشده است. بیشتر نظریه های اخیر روی ساقه مغز و گوش داخلی که تعادل را کنترل می نمایند، تمرکز دارند.

اگرچه دکتر مایکل اشرلد (Schredl)، روانشناس موسسه مرکزی بهداشت روان در مانهایم (Central Institute of Mental Health)، از علل فیزیولوژیکی بالقوه رویای پرواز دست نکشیده اما در خصوص اینکه چنین رویاها و تمایزاتی در خصوص انسان چه چیزی را بیان می نمایند، مشتاق و علاقه­ مند است. او دراین باره می گوید:

رویای پرواز یک موضوع بسیار جالب و مجذوب کننده است.

در یک سری از مطالعات، دکتر مایکل اشرلد کوشش نموده است بروز و شیوع رویای پرواز را با ویژگی های شخصیتی خاص یا انتخاب زندگی مرتبط سازد. با گردآوری داده های جمع ­آوری شده از سال 1956 میلادی (1334 شمسی) و انجام آنالیز های گسترده و عمیق، او به چند نتیجه جالب دست یافته است.

اول از همه، افرادی که دارای تجارب بیشتری از پرواز در زندگی عادی و در حالت بیداری هستند، بیشتر از سایرین خواب در خصوص پرواز را تجربه می نمایند. به عنوان مثال، مربیان کایت سواری حتی در خواب نیز تخصص و شغل خود را تمرین می نمایند. تنها تفاوت خواب و بیداری در این است که این افراد در خواب تجهیزات کاری خود را به همراه ندارند. این حقیقت که از سال 1950 میلادی (1329 شمسی) رؤیا و خواب در خصوص پرواز بیشتر شده نشان می دهد که سفرهای واقعی با هواپیما و سایر تجهیزات هوایی می تواند در ایجاد حس پرواز دخیل باشد. این امر می تواند مطابق با فرضیه تداوم (Continuity Hypothesis) در خواب باشد. نظریه فوق تا حدودی بحث برانگیز است که فرض می نماید تجارب رؤیا و خواب ما ترکیبی از کارهایی است که در بیداری انجام می دهیم.

برای آنالیز عمیق تر این نظریه، دکتر مایکل اشرلد در حدود 6000 داده های ورودی رویای یک فرد ناشناس را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. این فرد از سال 1984 میلادی (1362 شمسی) تمامی خاطرات خود را یادداشت نموده است. او دریافت که اگرچه این فرد بعد از تجربه پرواز واقعی خود بر فراز اقیانوس اطلس، رویای پرواز را بیشتر دیده است اما رویای پرواز خلاق تر، تحت تأثیر قرار نگرفته است. او گاهی اوقات با یاری یک خانه، یک توپ جادویی یا یک چرخ پرواز می کرد تا به طور غیرقانونی از مرزها عبور کند و دختری را تحت تأثیر خود قرار دهد (البته او در دنیای واقعی پیروز شد که با آن دختر ازدواج کند).

دکتر اشرلد معتقد است پرواز ممکن است اهمیت کمتری نسبت به شادی عمومی داشته باشد. مطالعات گسترده تر صورت گرفته به وسیله او نشان می دهد که به طور کلی، افرادی با حالت های هیجانی مثبت تر به هنگام بیداری، علاقه و گرایش بیشتری به خواب و رویای پرواز دارند. برای بعضی از افراد، رویای پرواز یک تغییر ناگهانی فیزیکی یا شخصیت نیست بلکه یک تصمیم ناخودمطلع است. متخصص دیگری به نام دکتر استامبریز (Stumbrys) رؤیابینی مطلعانه را مورد مطالعه قرار داده است. طبق تحقیقات او این یک نوع خواب است که در آن فرد به خوبی می داند خوابیده است و می تواند جنبه های خاصی از این شرایط را کنترل کند.

در یک مطالعه صورت گرفته در سال 2014 که در مجله آمریکایی روانشناسی منتشر شده است، دکتر استامبریز و همکارانش، 684 رؤیابین مطلع را در خصوص رایج ترین فعالیت ها در دنیای خواب و رؤیا مورد آنالیز قرار داده اند. پرواز در درجه اول قرار می گیرد. او دراین باره می گوید:

یک سوم از افراد مورد مطالعه، بعضی از رویاهای پرواز را گزارش نموده اند. این مقادیر می تواند در برابر سایر موارد همانند رابطه عاطفی، ورزش و فعالیت هایی مانند جنگیدن و کشتن با اسلحه برنده باشد و در صدر قرار بگیرد.

افرادی موسوم به رویابین های مطلعانه تا حد معینی قادرند فعالیت های خواب خود را به هنگام بیداری برنامه ریزی نمایند و حتی بیش از نیمی از افراد مورد مطالعه، برای پرواز برنامه ریزی نموده اند. این برنامه ریزی ها ممکن است سبک پرواز آن ها را تحت تأثیر قرار دهد. دکتر استامبریز دراین باره می گوید:

در رویابینی مطلعانه، انتظارات شما رویای واقعی شما را می سازد؛ بنابراین اگر تصاویر خودبیداری شما یک سوپرمن در حال پرواز باشد، این ایده در فکر باقی می ماند و راه پرواز را برایتان باز خواهد نمود.

دکتر استامبریز با احتیاط کامل بیان می نماید که ارتباط بین رویابینی مطلعانه و پرواز الزاماً سبب نمی گردد افراد خواب پرواز ببینند. او در این خصوص نیز می گوید:

ممکن است افرادی که رویای مطلعانه دارند یکی از فعالیت های محبوبشان پرواز باشد؛ بنابراین آن ها از دانش درونی خود برای پرواز استفاده می نمایند؛ به عبارت دیگر پرواز ممکن است باعث مطلعی گردد. اگر بدانید که در حال پرواز هستید، می تواند یک نشانه خوب برای این موضوع باشد که شما خواب می بینید.

در اولین رویابینی مطلعانه که دکتر استامبریز را هم بسیار تحت تأثیر قرار داده و کل حرفه تخصصی او را به سمت دیگری هل داد، فرد خواب بیننده به کنار پنجره رفت اما زمانی که به آستانه پنجره رسید، دریافت که ترسش از ارتفاع به دنیای خواب نیز منتقل شده است. اگرچه او اغلب در این مورد زیاده روی می نماید. او معتقد است این حس بسیار مجذوب کننده و جالب است و اگر هیچ کار و برنامه ای نداشته باشد، تنها پرواز می نماید.

در نتیجه طبق نظر محققان، پرواز در خواب می تواند عوامل مختلفی به درازی خود رؤیای پرواز باشد، هرچند پیروزیت انسان در پرواز کردن و تحقق این رؤیایی دیرینه به تعداد تماشا این نوع خواب ها نیز یاری شایانی نموده است.