گلوگاه؛ آشنایی با مقاصد تورهای طبیعت گردی ایران - شهر سرگرمی

ظاهرا این شهر بعد از حمله مغول به ایران از بین رفته و مردم آن پراکنده شده اند. آثار خرابه ها، سکه ها و ادوات دیگری که به دست آمده، قدمت این محل را به 1254 سال پیش می رساند.

بیشتر اهالی گلوگاه ترک زبان هستند. آن ها جزء ایل و طایفه عمرانلو اند و عمده کمی از اهالی این شهر هم به طایفه ای به نام کلبادی ها و عده ای دیگر به طایفه گلو (Golo) می رسند. به جز این ها بقیه اهالی گلوگاه مهاجرند و از جاهای دیگر به این منطقه آمده اند.

مقالات مرتبط:

در شمال غربی گلوگاه تپه تاریخی گراودین، وجود جر یا خندق کلباد در شرق گلوگاه به فاصله تقریبی 2 کیلومتر اهمیت این محل را ثابت می نماید و در جنوب آن بقایای جاده شاه عباسی قرارگرفته است که از مسیر جنگل های سرسبز، چشمه ها، آبشارها و آبهای معدنی قابل توجه و تماشای به کوه های شرشری محدود می گردد و از نظر تاریخی و باستان شناسی اهمیتی ویژه دارد.

در سفر به گلوگاه یکی از مکان هایی که باید از آن تماشا کنید، توسکاچشمه است که در قسمت جنوبی این شهر و در بین راه دامغان و دریای آرام گلوگاه واقع شده است. توسکا چشمه که در منطقه بالادست شهرستان گلوگاه واقع شده است با داشتن آب زلال و گوار و وجود درختان زیبای توسکا که وجه تسمه نام گرفتن این منطقه است در طول ایام بهار و تابستان ماهانه پذیرای 15 هزار مسافر از داخل و خارج استان است. این منطقه تماشای که به علت قدمت چشمه، وجود یخچال های طبیعی و خنک بودن منطقه و داشتن دمای صفر درجه سانتی گراد در ماه های گرم سال توجه گردشگران زیادی را از استان های گلستان و خراسان های شمالی، رضوی و جنوبی به خود جلب نموده است. چشمه اوان، منظره تماشای روستای نیالا، باریکلا، چشمه محمد بهی و آبخوره به عنوان دیگر نقاط تماشای و کوهستانی شهرستان گلوگاه است. در پایین دست گلوگاه نیز دریای آرام گلوگاه و منطقه جرکلباد با پیشینه هزار سال از نقاطی است که گردشگران به این شهرستان از آن تماشا می نمایند.

طبق نوشته ملگونوف روسی در حدود سال 1780 میلادی آقامحمّدخان قاجار این ایل را از قراباغ و قراداغ (امروزه قره باغ جزء جمهوری آذربایجان و قراداغ جزء آذربایجان خاوری در خاک ایران است) به اینجا کوچانیده اند. درباره وجه تسمیه گلوگاه دو روایت وجود دارد. اول اینکه کلمه گلوگاه در زبان فارسی به معنای جای استراتژیک و پر رفت و آمد است که کنترل یافتن بر آن در فنون جنگی بسیار مهم است. و دوم اینکه از دو کلمه گلو به معنای گلاب و گاه به معنای جایگاه و محل تشکیل شده است.

از نظر تاریخی هم سرنوشت 2 سلسله از سلسله های تاریخی ایران در این منطقه رقم خورده است. اولی با شکست محمدحسن قاجار در سال 1171 هجری قمری در نزدیکی گراودین تپه به دست کریم خان زند که بعد از آن دولت مستقل زندیه تأسیس شد (در همین زمان خندق (جر) کلباد دورتادور محدوده شهر احداث شد) و دومی بعد از فوت کریم خان و اتحاد خاندان آقا محمدخان قاجار با یکدیگر که باعث شد بر سر تا سر مازندران، گیلان، آذربایجان و قفقاز استیلا یابند و در همان موقع یعنی سال 1195 هجری قمری توانستند ایل عمرانلو را از قره باغ و قره داغ بکوچانند و در گلوگاه فعلی سکونت دهند تا از خندق کلباد و منطقه گلوگاه حفاظت نمایند و در هنگامه جنگ با سپاه زندیه پیروز شوند در همین مکان آنان را شکست سختی دهند و به اسارت بگیرند.

ایل عمرانلو به منظور سر حد داری و جلوگیری از تهاجم ترکمن ها به منطقه فعلی به امر آقامحمّد خان قاجار آمده به طوری که سنگره های موجود در ساحل خلیج گرگان و نیز قلعه ای در شبه جزیره میانکاله (سرتک میان قلعه) این ادعا را ثابت می نماید. جوانان این ایل در مواقع و مراحل مختلف حتی در پای رکاب آقامحمّد خان علیه دشمنان منطقه ای و کشوری جنگیدند. به همین جهت آقامحمّد خان قاجار اراضی فعلی و آب اوان را به طور رایگان به افراد این ایل هدیه کرد و طبق فرمانی که از طرف فتحعلی شاه حکم شده طبق معمول سنواتی، کارگران دهات مجاور نهر، قریه اوان را تعمیر و تحویل این عمرانلو دهند، زیرا در مقابل این کار سربازان ایل عمرانلو وظایف خود را در خدمت به مرزداری و مملکت با آسوده خاطر انجام دهند.

در گذر تاریخ دست زندیه ابتدا از مازندران و سپس سراسر ایران کوتاه و سلسله زندیه منقرض شد و مقدمات تأسیس رسمی سلسله قاجاریه در سال 1199 هجری قمری در پای تپه گراودین فراهم آمد.درباره وجه تسمیه گلوگاه دو روایت وجود دارد. اول اینکه کلمه گلوگاه در زبان فارسی به معنای جای استراتژیک و پر رفت و آمد است که کنترل یافتن بر آن در فنون جنگی بسیار مهم است. و دوم اینکه از دو کلمه گلو به معنای گلاب و گاه به معنای جایگاه و محل تشکیل شده است. گلوگاه در منطقه ای که در دوره اسلامی کبود جامه نامیده می شد، واقع شده است و محل گلاب است.

مسیر دسترسی به گلوگاه

گلوگاه در جنوب شرقی دریای مازندران و شمال رشته کوه البرز واقع شده است. برای سفر به این منطقه باید به شرق استان مازندران و شهرستان بهشهر بروید، منطقه ای که در غرب استان گلستان واقع شده است. این شهر در فاصله 5 کیلومتری از دریا واقع شده است.

برترین زمان سفر به گلوگاه

گلوگاه در هر فصل زیبایی های منحصر به خود را به نمایش می گذارد، بهار با شکوفه های بهار و جریان تازه شدن دوباره طبیعت، تابستان با آب و هوای خنک و دلپذیر در گرم ترین ماه های سال و پاییز با افسون برگریزان درختانش. با این همه بهتر است از سفر به گلوگاه در روزهای سرد سال و به ویژه در فصل زمستان پرهیز کنید.