ضرورت توسعه گردشگری آبی - شهر سرگرمی

اما این روزها خطرات ناشی از استفاده نادرست و درنتیجه بروز آلودگی منابع آبی، ضرورت یافتن راهبردها و سیاست های نو در مدیریت منابع آب به منظور تضمین حفاظت از کیفیت آن را دوچندان می نماید.

از طرفی آب یکی از حیاتی ترین و کمیاب ترین منبع برای صنعت جهانگردی و منبعی با پتانسیل قوی برای جذب جهانگرد است. انواع مختلف آب ها می تواند توسعه جهانگردی متنوعی را در پی داشته باشد. مانند جهانگردی ساحلی، جهانگردی رودخانه ای، جهانگردی مخازن، دریاچه ها، تالاب ها و استخرهای طبیعی و به ویژه جهانگردی آب های معدنی که بدون شک باید آن را قدیمی ترین شکل جهانگردی در کشور دانست.

در سال های اخیر، توسعه فعالیت های جهانگردی باعث افزایش سطح بهره برداری بی رویه و افزایش آلودگی منابع آب در بسیاری از مقاصد جهانگردی در سراسر جهان گشته است. به طور کلی در جهان تاثیر فعالیت های جهانگردی بر محیط آبی حاکی از افزایش شاخص های آلودگی منابع آب بوده و رابطه مستقیمی بین تعداد جهانگردان، عایدی مالی جهانگردی با آلودگی منابع آبی وجود دارد؛ چراکه با افزایش تعداد جهانگردان و توسعه مراکز جهانگردی، زیرساخت های خدماتی نظیر فروشگاه ها، رستوران ها و هتل ها نیز توسعه پیدا نموده و اقدامات مدیریتی ناکافی در این خصوص منجر به کاهش کیفیت آب شده است.

بطور معمول انتخاب مقاصد جهانگردی اغلب آن منطقه ها و مکان هایی است که محیطی زیبا دارند و دارای منابع طبیعی غنی هستند. اگرچه توسعه جهانگردی تا حدودی باعث رشد مالی کشور می گردد، اما فعالیت های مکرر و متعدد جهانگردی انسانی ناگزیر آسیب های مختلفی را به محیط زیست جاذبه های جهانگردی بخصوص منابع آب وارد خواهد نمود. خصوصاً در ابتدای توسعه صنعت جهانگردی، به علت عدم تجربه مدیریتی ادارات ذیربط محلی و پیگیری یک جانبه برای منافع مالی، احتمال وارد آمدن آسیب های زیست محیطی به جاذبه های جهانگردی بسیار زیاد است. به ویژه برای جهانگردی که منابع آب را موضوع توسعه می داند، محیط آبی می تواند به راحتی تحت تأثیر فعالیت های جهانگردی انسانی قرار گیرد. بنابراین کنترل مقدار آلودگی محیط آبی برای تضمین توسعه طبیعی جهانگردی در اطراف منابع آب ضروری است. لذا مطالعه صحیح آنالیز تأثیر فعالیت های جهانگردی بر محیط آبی، می تواند مرجعی برای کنترل آلودگی آب، بهبود کیفیت خدمات جهانگردی و حفظ توسعه پایدار باشد.

بعلاوه توسعه ناپایدار جاذبه های جهانگردی، می تواند رکود توسعه جهانگردی را در پی داشته باشد. به عبارتی تغییر محیط آبی به خود فعالیت های جهانگردی آبی واکنش نشان می دهد. به عنوان مثال، اگر کیفیت محیط آبی بهتر از گذشته گردد، جهانگردان بیشتری جذب آن می شوند و منافع مالی جهانگردی بهبود می یابد. ولی اگر محیط آبی بد گردد، جهانگردان آن مکان را برای جهانگردی در نظر نمی گیرند و جهانگردی به سختی توسعه می یابد. این موضوع را اگر در نظر بگیریم که رقابت پذیری بسیاری از مقاصد جهانگردی در آینده، بر اساس کیفیت منابع آب صورت خواهد پذیرفت، توسعه پایدار جهانگردی آبی اهمیت بیشتری پیدا می نماید.

در راستای دستیابی به توسعه پایدار جهانگردی آبی، آنچه که بیش از پیش در برنامه ریزی توسعه این صنعت اهمیت دارد، ارتقای سطح دانش و فرهنگ دست اندرکاران و بهره برداران آن است. با توجه به اهمیت و نقش حیاتی آب در زندگی، باید آگاهی جمعی و ترویج دانش در خصوص ارزش آب و احتیاج به حفظ و استفاده مسئولانه آن صورت گیرد.

بخش جهانگردی بایستی برای توسعه مقاصد جهانگردی آبی، اهمیت زیادی برای این منبع قائل باشد. در ایران منطقه ها متعدد با منابع آبی مختلف وجود دارند که می توانند هدف توسعه پایدار جهانگردی باشند. از ایجاد مراکز نو نظیر هتل ها یا جزایر شناور آبی گرفته تا احیای شیوه های سنتی که در گذشته وجود داشتند نظیر استفاده از آب های معدنی که خواص درمانی آنها سلامت جسمی و روانی فرد را افزایش می دهد.

با درک دوگانه از آب، رابطه بین آب و جهانگردی تعیین می گردد: به عنوان یک منبع گرانبها و به عنوان یک جاذبه. از این رو با انجام مطالعات دقیق می توان جهانگردی مبتنی بر آب را بدون به خطر انداختن کیفیت منابع آبی توسعه داد.

در هر صورت روندها، رویه ها و ذهنیت های نو رو به رشد در رابطه با فعالیت های جهانگردی مبتنی بر آب در جهان امروزی ظاهر شده و در کشور ما نیز در سال های اخیر ضمن انعقاد تفاهم نامه بین وزارت نیرو و وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و جهانگردی، فراخوان جذب سرمایه گذاران در عرصه جهانگردی آبی بعمل آمده است. در این راستا مطالعات برنامه ریزی و توسعه جهانگردی آبی از سوی مجریان و متولیان امر در حال اجرا است که ضروری است توامان مطالعات آنالیز اثرات طرح ها بر روی محیط زیست و کیفیت منابع آب نیز صورت پذیرد.

درخصوص فعالیت های جهانگردی آبی، دفع غیراصولی فاضلاب و پسماند دو مشکل جدی است و عدم توجه به آن هم از سوی جهانگردان و هم از سوی متولیان مراکز جهانگردی و تفریحی در اطراف منابع آبی می تواند آلودگی این منابع را رقم بزند. در حال حاضر بالای 200 سد در دست بهره برداری در کشور وجود دارد که نزدیک به 100 سد کاربری شرب را دارند و زمینه برای ایجاد پدیده تغذیه گرایی این سدها در اثر ورود بار آلودگی ازت و فسفر حاصل از دفع غیراصولی فاضلاب مراکز جهانگردی و رهاسازی زباله ها به داخل آب وجود دارد. از این رو مسئله اهمیت حفاظت از کیفیت منابع آب در برنامه های توسعه جهانگردی آبی بایستی بیش از پیش مورد توجه و دقت قرار گیرد.

*رئیس گروه واحد محیط زیست و آب های غیرمتعارف شرکت مدیریت منابع آب ایران

منبع: وزارت نیرو