تأثیر علوم شناختی بر موفقیت رسانه ها در تغییر زاویه دید مخاطبان - شهر سرگرمی

برای سفر با تور پوکت همراه ما باشید.

گروه علمی و دانشگاهی خبرنگاران- فاطمه آشوبی؛ علوم شناختی کاربرد وسیعی در رشته های فرعی مانند پزشکی، آموزش و پرورش، جامعه شناسی، سیاست، علوم اطلاعات، ارتباطات و رسانه های گروهی، مهندسی پزشکی، مهندسی فرمان و کنترل و حتی علوم دفاعی و جنگ پیدا نموده است.

مؤسسات تحقیقاتی و دانشگاه های بسیاری به تحقیق در زمینه علوم شناختی اشتغال دارند و در کوشش هستند تا راز بزرگ ترین سرمایه آدمی یعنی مغز و ذهن را کشف نمایند و کارنمودهای آن را به عنوان عالی ترین و پیچیده ترین ودیعه الهی بشناسند.

با توجه به اینکه خبرنگاران در نظر دارد در اوایل اسفند ماه سال جاری کنفرانس علوم شناختی و رسانه را برگزار کند، در این زمینه با محمد رضا بیگدلی دکتری فیزیولوژی پزشکی از دانشگاه تربیت مدرس ، دانشیار و عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی و دبیر علمی نخستین کنفرانس علوم شناختی و رسانه خبرنگاران گفت وگو نموده است، تا مخاطبان را با ویژگی های علوم شناختی و رابطه آن با علوم رسانه آشنا کند.

در این گفت وگو این مطالب را می خوانید:

داوری یکی از ویژگی های علوم شناختی است

پیش بینی شرایط روانی افراد با تکنیک های علوم شناختی

تغییر دید زاویه مخاطبان در رسانه ها

وجود فرایند های شناختی در تمام موجودات

هنر تنها علمی که با فرایندهای شناختی وارد دور جدید شده است

حقوق به علوم شناختی وارد می گردد

یکی از ویژگی های علوم شناختی در داوری است

فارس: در ابتدا بفرمایید علوم شناختی به طور کلی چه می نماید؟

بیگدلی: کارکرد علوم شناختی را با ذکر مثال مطرحی در علوم شناختی آغاز می کنم، 2 کیک شبیه به هم که در یک تنور، با یک شرایط و مواد و با یک کیفیت درست شده است وجود دارد، وقتی افراد برای خرید این کیک مراجعه می نمایند قیمت یک کیک را 10 هزار و کیک دیگر را 50 هزار به افراد معرفی می نمایند، افراد زمانی که این 2 کیک را تست می نمایند کیک 50 هزار تومانی را با توصیفات بهتری نسبت به کیک 10 هزار تومانی بیان می نمایند؛ یعنی فرد قبل از روبرو شدن با موضوع پیش داوری ها را نموده است.

فردی می خواهد در یک سازمانی استخدام گردد، مدیر وقتی فرد را می بیند استخدام قطعی فرد قبل از انجام مصاحبه در ذهن وی شکل می گیرد، آیین نامه های استخدامی را به گونه ای مطالعه می نماید که فقط مفاد و ردیف های استخدام را پیدا کند، از همان دفترچه و آیین نامه متوجه می گردد که این فرد نباید در این سازمان استخدام گردد، بنابراین موارد ذکر شده در آیین نامه که نشان از عدم استخدام این فرد دارد را برای بالادستی خود ارسال می نماید.

تصویر گردی از صورت یک فرد نشان داده می گردد این تصویر تا تصویر پنجم خانم است، تصویر ششم تصویر یک آقا است. وقتی از فرد می پرسند این تصویر چه جنسی است، فرد پاسخ می دهد خانم است. یکی از ویژگی های علوم شناختی در داوری است.

علوم شناختی شرایط روانی افراد را با تکنیک های خود پیش بینی می نماید

فارس: آیا علوم شناختی رفتار افراد را پیش بینی می نماید؟

بیگدلی: فرد بر اساس موقعیت خود انتخاب می نماید در چه شرایطی باشد.تعدادی از افراد تصمیم به شرکت در یک اجتماعی گرفته اند اما در جایگاه های خود ناراضی نشسته اند، بنابراین هر چه برای انجام در آنجا ارائه گردد فرد برعکس آن را انجام می دهد، بنابراین علوم شناختی از تکنیک های خود استفاده می نماید تا به هدف خود برسد، افراد سر لجبازی کاری را انجام می دهند که ما خودمان هم برعکس گفتیم تا این اتفاق بیفتد.

علوم شناختی وقتی می بیند شرایط به این گونه است که همه به دنبال اعتراض هستند، برعکس عمل می نماید و می گوید احترام قدیمی است، اما شرکت نمایندگان می گویند باید احترام وجود داشته باشد. یعنی شرایط روانی فرد را می توان پیش بینی کرد برای اینکه فرد چه عملکردی را می تواند انجام دهد.

واکنش یک خانم و یک آقا در خصوص راه رفتن یک بچه که تازه آغاز به راه رفتن می نماید، متفاوت است و واکنش خانم بیشتر از آقا است.

همه موجودات فرآیند های شناختی را در درون خود دارند

فارس: آیا فقط انسان ها در درون خود فرایند شناختی دارند ؟

بیگدلی: در مغز انسان، نخاع، بصل النخاع، ساقه مغز، تالاموس، دستگاه لیمبیک و قشر نازک مغز وجود دارد، دستگاه لیمبیک مغز انسان ها و حیوانات یکی هستند، بنابراین در جانوران خیلی شناخت معنا ندارد، در انسان چون قشر مغزی او ضخیم و چندلایه است می تواند فرایندهای شناختی داشته باشد.

نگاه دیگری در علوم می گوید که موضوع شناختی یک موضوع عام است حتی درخت هم علوم شناختی دارد، بنابراین می گویند شناخت ارگانایز یا ارگانایز نشده است، ارگانایز است یعنی سازماندهی شده است، از این جهت که یک سری سلول ها از زمان جنینی در بدن تصمیم می گیرند مغز را بسازند که علوم شناختی اتفاق بیافتد مثلا واکنش فرد به زیبایی، قضاوت در خصوص یک موضوع، واکنش به یک موسیقی برای آرام شدن، یعنی بگوید انرژی نسبت به موضوعات مختلف وجود دارد از یک مسأله انرژی می گیرم و از مسأله دیگر انرژی دریافت نمی کنم.

ارگانایز نشده یعنی بدون سازماندهی، مانند درخت که همه سلول های آن قلب، مغز و کلیه هستند، یعنی تخصصی نشده است یعنی یک سلول همه کارها را انجام می دهد، آیا درخت فرایندهای علوم شناختی را دارد یا ندارد؟ بله دارد؛ چون رشد درخت و گل و گیاه با موسیقی، انرژی یعنی باغبانی که با تمام انرژی مثبت به آن درخت می رسد و آن درخت را درک می نماید، رابطه دارد. فهمیدن بخش دریافت علوم شناختی است پردازش می نماید واکنش نشان می دهد، دریافت می نماید، رشد و بازدهی آن را بالا می برد و این نشان می دهدکه علوم شناختی دارد.

تمام موجودات فرایندهای شناختی را در درون خود دارند، یا به شکل سازماندهی شده مانند انسان که مغز دارد و کار شناخت را انجام می دهد یا مثل درختان که این گونه نیستند

تمام اندام های بدن توانایی های شناختی دارند

فارس: آیا در انسان فقط مغز کار شناختی را انجام می دهد یا سایر اندام های دیگر نیز فعالیت شناختی را انجام می دهند؟

بیگدلی: برخی از رسانه ها مثلا شبکه بی بی سی در این زمینه که آیا به شکل سازماندهی نشده دیگر اندام های انسان فرآیند های شناختی دارند یا نه گزارش هایی تهیه نموده است به عنوان مثال بیمارانی که به دلیل نارسایی قلبی از افرادی که مرگ مغزی شده اند قلب می گیرند، فرد بعد از پیوند وقتی که خوب می گردد نسبت به افرادی که اهدا نماینده قلب قبلا ابراز علاقه نشان می داده، واکنش مثبت نشان می دهد؛ در حالی که در سلول های قلبی، سلول عصبی نداریم که بخواهد بشناسد و به آن واکنش نشان بدهد؛ بنابراین در بدن ما صد درصد فرایندهای شناختی وجود دارد، فرایند های شناختی ارگانایز نیستند که فقط در مغز باشد بلکه اندام های دیگر چون قلب و پوست هم به نوبه خود توانایی های شناختی را دارند ولی به وسعت کمتر از مغز انجام می دهند.

هنر تنها علمی است که با فرایند های شناختی وارد دوره جدید شده است

فارس: نقش رسانه ها در علوم شناختی چیست؟

بیگدلی: رسانه بر اساس اطلاعاتی که ارائه می نماید می تواند واکنش های افراد را راهنمایی و به این واسطه زاویه دید افراد را تغییر دهد، برخی در جهان ادعا می نمایند تنها علمی که توانسته با فرایندهای شناختی وارد دوره جدید گردد، فقط هنر است، هیچ کدام از دانشکده ها در دانشگاه که مجموعه شغل های اجتماع را تشکیل می دهند جرات این را ندارند که با علوم شناختی وارد مقوله هایشان شوند. یعنی رشته از زاویه دید عبور کند و محصول دهد. هر دانشی که بتواند از علوم شناختی رد گردد و محصول ارائه دهد، پست مدرن است، به عنوان مثال در هنر وقتی یک نقاشی به افراد نشان داده می گردد، می گویند این هرج و مرج است، ارزشی ندارد، اما آن نقاشی از نظر افراد هنرمند به گونه دیگری تعبیر می گردد. مثلا می گویند تعارضات اجتماعی یا صورت یک فرد در این نقاشی دیده می گردد که با این صحبت ها زاویه دید افراد را تغییر می دهند و شما با این توصیفات حاضر به خرید آن تابلو با هزینه 10 برابر از ساخت آن تابلو می شوید؛ چراکه نقاش واقعیت ها را به شما نشان می دهد و باعث تغییر زاویه دید شما به آن نقاشی می گردد.

رشته آموزش و امور تربیتی از علوم شناختی عبور نموده است

فارس: چه حوزه هایی تاکنون توانسته اند به علوم شناختی وارد شوند؟

بیگدلی: یکی از رشته هایی که از علوم شناختی عبور نموده و خیلی محصول قابل توجه داده، آموزش و امور تربیتی است، بچه هایی که در مدارس انتفاعی و غیرانتفاعی شرکت می نمایند، به این گونه است که در کلاس درس، معلم یا شکل می کشد یا صحبت می نماید یعنی آموزش دیداری و شنیداری است یعنی رابطه معلم و شاگرد در ایران به صورت دیداری و شنیداری است و دانش آموز تکرار می نماید تا موضوعی را یاد بگیرد، یعنی از سایر ویژگی های مغزی مانند علاقه، هیجان و سوگیری، استفاده نمی گردد.

در آموزش و پرورش ایران با هزینه ای 50 درصد بیشتر از غیرانتفاعی مدارسی به نام مدارس علوم شناختی وجود دارند که در آنها از احساس های گوناگون فرد استفاده می گردد بنابراین آموزش افزایش پیدا کند و پیروزیت های آموزشی بیشتری از خود را نشان می دهند. همچنین دستگاهی در تمام جهان وجود دارد که به صورت مستقیم مانند کلاهی بر روی سر فرد قرار می گیرد و امواج مغزی را می گیرد و در دستگاه تبدیل به یک فوت می نماید و فوت باعث می گردد توپ در این دستگاه بالا برود، بنابراین هرچه تمرکز فرد بالا باشد، امواج گاما، بتا و تناسب آن تغییر می نماید و توپ بیشتر بالا می رود، از روی ارتفاع توپ با بادی که در دستگاه فراوری می گردد رابطه دارد، معلم متوجه تمرکز بالای بچه می گردد و تقسیم بندی کلاس را بر این اساس انجام می دهد.

به جای ایجاد مدارس تیزهوشان باید مدارس شناختی ایجاد کنیم، در مدارس شناختی همه تیزهوش هستند. در مدارس تیزهوشان افرادی که تست بیشتری انجام دادند و کلاس تقویتی بیشتری رفته اند شرایط بهتری دارند، بنابراین فرایندهای شناختی با تغییر زاویه، اتفاق های بسیاری را رقم می زند.

رشته حقوق و وکالت نیز قصد ورود به علوم شناختی را دارند، هیأت قضاتی معین شدند و متخصصان علوم شناختی از آنها می خواهند که در خصوص یک موضوعی شور نموده و رای خود را بیان نمایند. به این صورت که فرد A فرد B را کشته است. رأی شما چیست؟ می گویند؛ فرد A قاتل است و باید اعدام گردد، متخصصان علوم شناختی می گویند؛ درست است، اما مطلب دیگری نیز وجود دارد و آن اینکه فردی که ما می خواهیم اعدام کنیم یعنی فرد B که A را کشته است، خود فرد A قاتل بوده و افراد بیشتری را کشته است که قضات می گویند فرد B را اعدام نکنید به او مدال دهید.

متخصصان علوم شناختی با یک جمله زاویه دید هیات قضات را تغییر دادند. بار دیگر کارشناسان شناختی در جمله بعدی اطلاعات جدید می دهند و می گویند؛ فرد B پنج سال بود که توبه نموده بود و دو بچه یتیم را بزرگ می کرد و آدم قبلی نبود و پشیمان شده بود. هیات منصفه بار دیگر با توجه به صحبت کارشناسان علوم شناختی تغییر رای دادند و خواهان اعدام فرد A شدند که باز هم متخصصان علوم شناختی اطلاعات جدید دیگری نیز به هیات قضات ارائه دادند و گفتند پدر دو فرزندی که فرد B به فرزندخواندگی پذیرفته بود خود این فرد کشته بود. نظر هیات منصفه باز هم تغییر می نماید. بنابراین با اضافه کردن یک جمله نه تنها فرد تبرئه می گردد، بلکه به او مدال تعلق می گیرد و با اضافه کردن یک جمله نتیجه دادگاه عوض می گردد. بنابراین وکیل در جامعه ما باید بتواند زاویه دید قاضی را تغییر دهد تا فرد متهم از جرم تبرئه گردد. هیچ وقت تمام موضوعات را نمی توان در یک جا بیان کنیم. بنابراین حقوق و اقتصاد توانایی عبور از فرایندهای شناختی مغز را ندارند.

علوم شناختی را در اقتصاد در نظر بگیرید، شما ماشینی دارید که یکسری آپشن هایی را دارد، شما هزینه می کنید تا این آپشن ها را به دست بیاورید. شرکت دیگری می گوید من همین ماشین را با همین امکانات به یک دهم قیمت می فروشم، در حالی که برند است اما فرد آن ماشین با قیمت بالا را ترجیح می دهد.

فردی به عنوان نخستین نفر وارد اتوبوس می گردد همه جایگاه ها خالی هستند نمی داند روی کدام جایگاه بنشیند، روی هر جایگاه که بنشیند احساس بدی دارد و می گوید ای کاش روی جایگاه دیگری نشسته بودم، می توان حالت دیگری را در نظر بگیریم، فرد از اتوبوس بالا می آید می بیند سه نفر یک جایگاه را نشانه گرفته اند و او می تواند روی آن جایگاه بنشیند تا خاتمهی جهت از اینکه روی آن جایگاه قرار گرفته خشنود است و احساس خوشبختی می نماید. با فرایندهای شناختی زاویه دید فرد تغییر می نماید و با تغییر زاویه دید هم فرد خشنود می گردد یا ذهنش تغییر می نماید.

افراد اساسا دوست ندارند خودشان را قضاوت نمایند و دوست دارند برای خودشان وکیل باشند. ولی خیلی دوست دارند، برادر، خواهر و دوستانشان را قضاوت نمایند. آزمایشی در در مباحث شناختی اجرا شده است و از فرد خواسته شده است به 20 سوال اطلاع عمومی جواب بدهد و به سوالات صحیح نگاه کند و خودش تصحیح کند و ببیند چند سوال را درست جواب دهد و برای هر سوال 10 تا جایزه بردارد، بعد هم آن برگه پاسخ ها را در کاغذ خردکن بگذارد و کاملا معدوم کند یعنی می خواهد به فرد بگوید خودتی و خودت و هیچ کس خبر ندارد. شما را با وجدانت تنها می گذاریم، 75 نفر این تست را انجام دادند.

کاغذ خردکن به گونه ای طراحی شده بود که کاغذ پاسخ ها به اتاق بغل منتقل می شد بدون هیچ خردشدنی و یک کاغذ دیگری خرد می شد، نتایج نشان می دهد بالای 90 درصد افرادی که به این تست ها پاسخ داده بودند 10 سوال را جواب داده و پول 20 سوال را برداشته بودند یا 5 سوال جواب داده بودند و هدیه 10 سوال را برداشته بودند. این مقاله نشان داد که بخش اعظم افراد اساسا سارق نیستند.

ساخت قفل برای امنیت نیست، تمام سارقها قابلیت باز کردن قفل ها را دارند پس آن 5 درصدی که سارق هستند و خودشان می دانند قفل را می توانند باز نمایند و 5 درصد هم هستند که اگر قفل هم نباشد این کار را نمی نمایند و ذاتا آدم های سالمی است. یک سری از افراد ذاتا سارق هستند. یک سری هستند ذاتا این گونه نیستند. یعنی این 10 درصد اگر قفل باشد یا نباشد سارقی می نمایند یا نمی نمایند. قفل برای آن 90 درصدی که سارق نیستند درست می گردد.. اگر شما به عنوان خبرنگار می گویید آقای زنجانی n تومان اختلاس کرد) آقای زنجانی جز آن 5 درصد است. 90 درصد مثل آن فردی که می آید و 5 سوال جواب می دهد و 10 تا جایزه برمی دارد آن اختلاس ها را ضرب کنیم بر تعداد افراد خیلی وحشتناک می گردد. بنابراین این نشان می دهد که از لحاظ مالی ما نباید کلان ها را در نظر بگیرم ما باید خردها را در نظر بگیریم. یا اینکه هر دو تا را در نظر بگیریم. یعنی آن فردی که 5 سوال را جواب می دهد و 15 جایزه برمی دارد، بالای 90 درصد این افراد این کار را نموده اند.

90 درصد مردم جامعه نورون آیینه ای شان خیلی خوب کار می نماید، مثلا کارمندی که سر کار آمده و شما به عنوان خبرنگار زاویه دید او را تغییر دادید که اختلاس شده است می گوید فقط من توی این مملکت کار می کنم بقیه دارند اختلاس می نمایند بعد این فرد هم آغاز به اختلاس می نماید، این اثر رسانه بر علوم شناختی است.

رسانه فردی را که میلیون ها تومان اختلاس نموده با یک بچه ای که اتوماتیک کسی را در مدرسه برمی دارد سارق معرفی می نماید در حالی که از لحاظ علوم شناختی بچه های زیر 10 سال اصلا احساس مالکیت ندارند؛ یعنی اگر والدین کیف بچه ای را باز می نمایند و می بینند یک اتوماتیک اضافه در کیف او است و می گوید از کجا آوردی، بچه می گوید نمی دانم و آن بچه ای که اتوماتیک برای اوست، مادرش می گوید اتوماتیکت کو، می گوید نمی دانم. مادر می گوید از تو سارقیده شده است یا مادر می گوید از کسی سارقیده ای؟ این بچه احساس مالکیت ندارد و وقتی برمی دارند می گویند سارقی نموده است ولی کسی که 30-40 ساله است و بالغ شده و دانسته سارقی می نماید سارق خطاب نمی نمایند و بار روانی روی این فرد نیست. به هزار شیوه هم می توانند جهت قانون گریزی را داشته باشند مثلا می گویند مجرم هستم اتهامی به من زده شده و از خودم دفاع می کنم و تبرئه ام خواهم شد و در نهایت تبرئه می گردد.

مرز های شناختی از انجام تابو ها جلوگیری می نماید

فارس: آیا تشکیل مرز های شناختی در ذهن افراد می تواند او را از انجام فعالیتی منع کند و مرز های شناختی هر کشوری منحصر به آن کشور است؟

بیگدلی: مقاله ای در خصوص حوزه اعتقادی در سال 2016 کار شده است که در آن میمون ها را در یک اتاقی قرار داده و بعد یک میزی وسط اتاق قرار دادند د و بالای آن یک خوشه موز را گذاشتند و میمون ها چون موز دوست دارند می خواستند موز را بگیرند .پژوهشگران روی موز سنسورهایی را گذاشته بودند که به محض اینکه میمون ها می آمدند که موز را بخورند از سقف آب بر روی میمون ها ریخته می شد، بنابراین میمون ها یاد گرفته بودند که اگر میمونی روی میز رفت و آبی رویش ریخته می شد، میمون های دیگر آن میمون را تنبیه نمایند. میمون ها تک تک یاد می گیرند به خاطر اینکه تنبیه نشوند و آب روی سرشان ریخته نگردد نباید روی میز بروند. وقتی میمون ها این ماجرا را کاملا یاد دریافتد، پژوهشگران یک میمون را برداشته و میمون جدیدی را جایگزین می نمایند، میمون جدید در حرکت اول می خواهد روی میز برود و موز را بخورد، میمون های دیگر میمون جدید را می گیرند و او را می زنند.

بنابراین میمون جدید یاد می گیرد که نباید روی میز و به سمت موز برود و بعد به همین طریق میمون ها جدید می شوند. هر 10 میمون بالای میز نمی رفتند چون تنبیه می شدند، ولی هیچ کدام هم تجربه ریختن آب روی سر خود را نداشتند. این میمون ها که جدید شدند روی میز نمی رفتند و خودشان هم نمی دانستند چرا این کار را نباید انجام دهند و این مرزهای شناختی مغز است. در مغز ما یک سری مرزهای شناختی تعریف می گردد که به آنها تابو می گویند. فرد می داند اگر از آن مرزها عبور کند تنبیه می شوند. ممکن است در یک کشور خاصی باشد اما چون مرزهای شناختی تشکیل شدند آن کار ها را انجام نمی دهد.

مثال دیگری از یکی از انواع علوم شناختی از نوع اعتقادی نیز وجود دارد و آن اینکه حضرت یوسف قبل از اینکه به زندان برود و به کاهنان مصر گفت به خدای من ایمان بیاورید بت های شما ارزش پرستیدن ندارند. آن زمان چون حضرت یوسف کوچک بود خیلی حرف او را گوش نمی کردند. حضرت یوسف بعد از سالها وقتی از زندان بیرون آمد عزیز مصر شد هنوز کاهنان بودند و چون حضرت یوسف قدرت گرفته بود به آنها گفت حالا شما بودید و دیدید خدایان شما کاری برایتان نکردند ایمان بیاورید به خدا و دیدید که خدای من مرا نجات داد، ولی هیچ کمکی به شما نکرد.پس ایمان بیاورید اگر که موضوع هایی که من گفتم را باور کردید،کاهنان در پاسخ گفتند ما همه را قبول داریم ولی نمی توانیم ایمان بیاوریم چرا که نیاکان ما در این جهت بوده اند و اگر بخواهیم ایمان بیاوریم به آنها توهین نموده ایم، یعنی مرزهای شناختی در آنها شکل دریافتد و نمی توانند از آن دست بردارند.

مرزهای شناختی وقتی که تشکیل می گردد یک فرایند اپی ژنتیک راه می افتد و این فرایند تا 8-7 نسل می رودکبوترها وقتی پنجره را باز می کنیم فرار می نمایند. چون در نسل های گذشته آنها را با سنگ می زدند در حالی که الان کسی به گنجشک سنگ نمی زند و ما تربیت یافتیم اما باز هم فرار می نمایند ، سنگ مفت گنجشک مفت این زشت ترین مثال شناختی است که یک فرد می تواند در جامعه مطرح کند، گنجشک شاهکار خلفت است همه اینها مرزهای شناختی است.

مرز های شناختی در هر کشوری منحصر به آن کشور است مثلا در کشور ترکیه سفره ای در پارک برای غذا خوردن پهن می کنید کبوتران زیادی دور آن سفره جمع می شوند و روی دستان افراد می نشینند چرا که نمی ترسند تنبیه شوند. مرزهای شناختی در هر کشوری منحصر به آن کشور است.

در جهان چند مرز شناختی برای ایرانیان جا افتاده است به عنوان مثال ایرانی ها پیروزیت خودشان را در عدم پیروزیت دیگران می دانند. بچه ها به طور اپی ژنتیک یاد گرفته است وقتی در مدرسه نمره پایینی در درسی مثلا 11 می گیرد اما نمره بقیه پایین تر از او است این دانش آموز از نمره 11 خود به شدت خشنود می گردد. بار دیگر همین دانش آموز نمره 19 کسب می نماید و تمام دانش آموزان نمره 20 در این صورت این فرد از نمره 19 خود ناراحت می گردد. ایرانیان پیروزیت خود را در عدم پیروزیت دیگران می دانند این یک مرز شناختی شکل گرفته در ذهنشان است.

عرب ها برای شتر 10 تا 20 کلمه دارند (شتر شیرخوار، شتر یکساله...) ایرانی ها برای کلمه دروغ شاید 15 تا 20 کلمه دارند، مثلا (لاف می بنده، خالی می بنده، چاخان می کنه و...) در حالی که دروغ دروغ است و همواره بوده است.

یکی دیگر از مرزهای شناختی ایرانی ها این است که یاد دریافت یک زبان جدید به معنای از دست دادن داشته های فرهنگی خودشان می دانند به خاطر همین خیلی دوست ندارند زبان جدید یاد بگیرند.

ایرانی ها 100 درصد هیچ چیز را به یک درصد همه چیز ترجیح می دهند یکی دیگر از مرز های شناختی ایرانیان است.

مرز های شناختی قابل اصلاح و تاثیر گذار در نسل های بعدی هستند

فارس:مرز های شناختی قابل تغییر هستند ؟

بیگدلی: عشق کلمه ای است که در ادبیات ما خیلی زیاد هست. نویسنده ای به نام باس (Buss) فعالیت زیادی در زمینه عشق دارد و می گوید وقتی فیزیولوژی عشق معین شد خیلی به کلمه عشق ظلم شد، همان اندازه که وقتی منشور نور را نیوتون کشف کرد به رنگین کمان ظلم شد، چون قبل از آن وقتی رنگین کمان تشکیل می شد همه به آن سجده می کردند و می گفتند خداست. الان که منشور آمد هر لحظه می توان رنگین کمان داشت، عشق هم همین گونه است. قدیم ها فکر می کردند در عشق یک مکانیزمی اتفاق می افتد چرا که یک نفر تابلویی در دست گرفته بود که روی آن نوشته شده بود عشق همه دنبال او راه افتاده بودند. وقتی هورمون عشق معین شد جهان به این رسیده است که این بیماری است همه او را رها کردند.

عشق همان صد درصد هیچی است. مثلا یک ایرانی را در نظر بگیرید صبح از خواب بیدار می گردد و به سمت شمال می رود، به خاطر اینکه دریا را ببیند و به سمت دریا بگوید به دریا بنگرم، دریا تو بینم یعنی این فرد در حال تخدیر است. ولی یک فرد روسی اگر دریا خزر را ببیند می گوید از این دریا چقدر می گردد نفت، جانوران مختلف را استخراج کرد این یک درصد یک چیز خاص است به صد درصد همه چیز. در حالی که فرد ایرانی به یک درصد منابعی که در آن دریا هست و می تواند باعث توسعه و رونق مالی و فراوری گردد را در نظر نمی گیرد. بنابراین این مرزهای شناختی قابل اصلاح است و می تواند در نسل جدید تاثیر گذار باشد.

مثلا در جنگ و دفاع مقدس آثار جنگ تا 8-7 سال باقی خواهد ماند. الان دهه 60 و 70 جنگ را ندیده ولی دهه 40 جنگ را دیده و انجام داده دهه 30-40-50 شخصیت شان جنگی است؟دهه شصتی ها می گویند صلح و آرامش دهه 70 می گوید صلح و آرامش،شخصیت این مورد صلح و آرامش بهترین شرایط را برای پیشرفت های علمی دارد چون میگوید جنگ نکنید و بیاید نوآوری و فعالیت علمی داشته باشیم و در این عرصه بجنگیم. این نسل می تواند تا 8-7 سال نسل ادامه پیدا کند. در حالی که نسل های قبلی 30، 40 و 50 به گونه ای دیگر تربیت شدند چون استرس و جنگ موشک را دیدند بنابراین به بچه های خود می گفتند خیلی قوی نیستند، طاقت ندارند، طاقت داشتن و جنگی بودن را ارزش می دانستند. طاقت داشتن و جنگی بودن را صلح می دانند در حالی که صلح ارزش است.(زندگی جنگ است جانا بهر جنگ آماده شو) زندگی تدبیر است نه جنگ، هر مسئله ای یک راه دارد نه چند راه، اگر 10 راه وجود داشته باشد 9 راه آن چاه هستند،بنابراین در یک راه به اطرافیان ظلم نمی گردد و حقوق مردم در نظر گرفته می گردد و آن صراط مستقیم است.

مولانا یکی از بزرگ ترین صاحب نظران شناختی است که می گوید شناخت چهار جنبه دارد و از رابطه به وجود می آید؛ رابطه من با خودم یک شناخت یعنی خودشناسی را ایجاد می نماید، رابطه من با بقیه مردم یعنی مردم شناسی، رابطه من با طبیعت و رابطه من با خدا یا متافیزیک یک شناخت دیگر ایجاد می نماید.

بنابراین ما چهار شناخت داریم که می تواند با زبان، هوش و با حافظه توسعه پیدا کند. حالا هر سوالی که پیش آمد مولانا می گوید می توان در قالب های یاد شده به آنها جواب داد، قالب اول این است که رابطه چگونه باید شکل بگیرد، رابطه تنها در یک حالت پیروز است که ولایت پذیری داشته باشد، یعنی می گوید که انسان بدون ولایت به هیچ جا نمی رسد.

ولایت پذیری که مولانا از شمس و عطار دارد مثال زدنی است 7 شهر عشق را عطار گشت ما هنوز اندر خم یک کوچه ایم عطار برای مولانا یک اسطوره است، مولانا در خصوص قالب درد و رنج و امتحان الهی می گوید درد از رابطه به وجود می آید برخی درد ها را خودمان برای خودمان به وجود آوردیم مثلا در خصوص درس خواندن، شغل نداشتن، این امتحان الهی نیست.گر فضای روح خواهد برتر است گر فضای نفس خواهد ابتر است برخی از درد ها از طرف دیگران به دلیل قدرت بر ما اعمال می گردد این امتحان الهی نیست در برهه ای این فرد از طرف شما آزار دیده و الان او در قدرت است و به شما ظلم می نماید این امتحان الهی نیست.

رابطه فرد با طبیعت که منجر به بیماری سرماخوردگی شده است ربطی به امتحان الهی ندارد این رابطه ای است که بین من و طبیعت بد طراحی شده است. در یک حالت فقط امتحان الهی وجود دارد آن اینکه درد و رنجی به جز این روابطی که وجود دارد برای ما به وجود بیاید که این نیز فقط مربوط به اولیا الله است.

در خصوص امتحان الهی زاویه دیدی که در ذهن مردم در خصوص بلایای مختلف به وجود آمده است اشتباه است. عمروعاص یک تئوری داشت و می گفت در هر شرایط همه چیز را به گردن خدا بیندازید. امتحان الهی درد و رنج دارد ولی در خاتمه روشنایی است مثل کرمی که از پیله ابریشم بیرون می آید.

آزار یک دوست امتحان الهی نیست این گناه من و آن فرد است که نوشته می گردد و برای آن مجازات خواهیم شد. این شناخت است این علوم شناختی است یعنی زاویه دیدمان را توهم آمیز نکنیم.

پیغامبر در جنگ احد به اصحاب خود گفت این تنگه را در هیچ حالتی رها نکنید حتی اگر پیروز شدیم. زمانی که لشکر اسلام پیروز شده بود و در حال تقسیم غنائم بودند این اصحاب تنگه را رها کردند. بنابراین خالد بن ولید به لشکر اسلام حمله و باعث شکست آنها شد. زمانی که برگشتند به نزد حضرت رفتند و از ایشان خواستند که دشمن را نفرین کند اما پیغامبر این کار را نکرد .چرا که پیغامبر اهل عجز و ناله، نفرین نبود .پیغامبر رحمت بود و با وجود همین رحمت پیغامبر کل جهان را گرفت، این علوم شناختی است یعنی زاویه دید خود را تغییر دهیم.

خاتمهی پیغام/